MOD: giá trị gia tăng hấp dẫn.

Thay vì dựa vào hầu hết các bản cập nhật mới do chính nhà sản xuất cung cấp, game thủ có năng khiếu thiết kế và lập trình cũng tự động mài mò sáng tạo màn chơi, vũ khí... cho game mà họ yêu thích và thuật ngữ mod và modder ra đời.

Các game trực tuyến nhiều người chơi (MMOG) ăn khách như EverQuest, World of Warcraft, Dark Age of Camelot... luôn được cập nhật các bản nâng cấp, phiên bản mở rộng từ chính nhà sản xuất để game thủ tiếp tục trụ lại sau nhiều năm chinh chiến. Trường hợp tương tự cũng xảy ra với các game chơi mạng nổi tiếng như Half Life, Quake, Battle Field 1942... Tuy nhiên, thay vì dựa vào hầu hết các bản cập nhật mới do chính nhà sản xuất cung cấp, game thủ có năng khiếu thiết kế và lập trình cũng tự động mài mò sáng tạo màn chơi, vũ khí... cho game mà họ yêu thích và thuật ngữ mod và modder ra đời.

Đứng trên vai hãng game
Thuật ngữ mod (viết đầy đủ là modification) là những nội dung mới (màn chơi, kịch bản, vũ khí...) được thêm vào bên cạnh nội dung chính của game hoặc dựa trên một số nền tảng cơ bản của game (như engine đồ họa) để xây dựng nên một game hoàn toàn mới. Hầu như ở bất cứ thể loại game nào cũng có bản mod riêng nhưng phổ biến nhất lại tập trung ở hai dòng game hành động và game chiến thuật. Cũng tương tự game, các bản mod được tạo ra có thể chỉ được dành riêng cho chơi đơn (single-player) hoặc chơi mạng (multiplayer) và thậm chí có bản mod lồng cả hai mục chơi này vào một.

Dù “ăn theo” hay “sánh ngang” thì trong thực tế đã có những bản mod rất có giá trị cả về đóng góp cho cộng đồng lẫn thương mại. Tuy mod có vô số “khuôn mặt” nhưng nếu xét theo mức độ “tương tác” với bản game gốc có thể chia làm hai loại sau:

Partial Conversion:
Những bản mod thay đổi một phần nhỏ nhưng không làm thay đổi, ảnh hưởng hoàn toàn đến cấu trúc cơ bản của game được gọi chung là partial conversion (PC). Khái niệm PC tương đối rộng, ví dụ chỉ cần thay đổi màn hình loading của game, bổ sung vũ khí mới, âm thanh, màn chơi... Tiêu biểu có thể kể đến bản mod mang tên “Doom 3 Pistol Flashlight” của John ‘Cryect’ Rittenhouse có dung lượng chỉ 5 KB. Nhưng với bản mod này việc di chuyển trong những khu vực thiếu sáng đầy rẫy quái vật trên sao Hỏa của Doom 3 trở nên dễ dàng hơn do đèn pin được được tích hợp chung với súng ngắn thay vì phải liên tục chuyển đổi vũ khí lẫn đèn pin rất bất tiện trong bản chơi gốc.

Total Conversion:
Ngược lại với PC, total conversion (TC) là thuật ngữ dùng để chỉ những bản mod làm thay đổi gần như hoàn toàn cấu trúc cơ bản của game. Trong một số trường hợp đặc biệt, TC có thể thay đổi hoàn toàn cách chơi hay thể loại của bản game gốc. Ví dụ rõ nét nhất trong trường hợp này là bản mod chơi mạng nổi tiếng Counter Strike cho game Half Life của anh chàng gốc việt Lê Minh có nick name Gooseman và Jess Cliffe - chuyên viên thiết kế của Valve Software. Nếu mục chơi đơn của Half Life lấy bối cảnh giả tưởng là trạm nghiên cứu Black Mesa của hoang mạc New Mexico nơi người chơi vào vai tiến sĩ Gordon Freeman thì bản mod Counter Strike lại lấy bối cảnh hiện đại nơi người chơi được tự do chọn một trong hai đội: chống khủng bố (Counter Terrorists) và khủng bố (Terrorists).

Thông thường các bản mod thuộc cả hai nhánh partial conversion và total conversion đều đòi hỏi game thủ phải cài đặt bản game chính cùng một số bản vá (patch) do nhà sản xuất phát hành. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt do nhóm thiết kế mod muốn “thương mại hóa” sản phẩm của mình sau khi đã hoàn thiện và tránh những rắc rối về bản quyền các bản mod (chủ yếu là nhánh TC) được tách hẳn thành một game độc lập ví dụ Counter Strike, Day of Defeat.

Mod cũng lắm công phu
Thường những công cụ này được đính kèm vào game ngay khi phát hành như trường hợp của game The Bard’s Tale với bộ Construction Set ra đời năm 1991 cho phép người chơi tự thiết kế màn chơi mới rất chi tiết. Nối bước sau này còn có The Elder Scrolls Construction Set của game the Elder Scrolls III: Morrowind, The Aurora toolset của Neverwinter Nights hay the Valve Hammer Editor dùng tạo bản đồ cho game Half Life và Half Life 2.

Cũng tương tự game, thời gian hoàn thành một bản mod phụ thuộc nhiều yếu tố khách quan mà đặc biệt là vấn đề nhân lực và mức độ lớn nhỏ của bản mod. Điển hình như bản mod Team Fortress 2 dựa trên engine Source của game Half Life 2 từ bộ đôi Robin Walker và John Cook (nay là nhân viên của Valve Corporation) phải gián đoạn đến 9 năm mới được ra mắt các fan và kết quả đã không hề phụ lòng người hâm mộ. Tuy nhiên, không phải bản mod nào cũng đến được tay các fan như đã định. Trường hợp tiêu biểu nhất là Star Wars Quake dựa trên nền tảng engine Quake buộc phải hủy bỏ sau hơn sáu năm phát triển.

Do phần lớn game đều chạy trên nền Windows nên khi chuyển sang các nền khác như Mac, Linux vấn đề không tương thích là điều khó tránh khỏi và các bản mod dành cho game cũng không phải là trường hợp ngoại lệ. Ví dụ như như phiên bản Battle Field 1942 được chuyển sang nền Mac bởi Aspyer không hỗ trợ mod cho đến khi bản sửa lỗi 1.61D ra đời. Hay mới đây Epic Games cho biết các bản mod của Unreal Tournament 3 trên nền PC hoàn toàn tương thích với phiên bản PS3.

Để chủ động hơn trong việc thiết kế, các nhóm làm mod cũng tuyển hoặc thuê thêm thành viên mới am hiểu lập trình trên những nền máy khác. Song song đó, họ cũng đầu tư thời gian và tiền bạc để nghiên cứu, trang bị các nền máy khác với mục đích kiểm tra tính tương thích của bản mod trước khi phát hành. Ngoài ra, việc học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm giữa các nhóm làm mod trên mạng cũng rất phổ biến. Bạn hãy thử tham quan một cộng đồng điển hình như tại website http://www.macologist.org/ là nơi các modders giao lưu, trao đổi về lập trình game hoặc thiết kế bản mod trên nền Mac.

Nghệ tinh, thân vinh
Nhằm tôn vinh các modders với những bản mod chất lượng, hằng năm bên cạnh danh sách giải thưởng game các website uy tín về game như Gamespy, File Planet... và đặc biệt là Mode Data Base (http://www.moddb.com) – nơi cộng đồng modders chia sẻ thông tin, kinh nghiệm - thường tổ chức những cuộc bình chọn theo tháng, năm theo từng thể loại cho những bản mod xuất sắc nhất.

Không chỉ được cộng đồng game thủ hay các đồng nghiệp công nhận qua những giải thưởng, các modder còn có cơ hội được các hãng lớn chú ý và mời tham gia những dự án lớn. Điển hình như Trauma Studios, tác giả của bản mod Desert Combat dành cho game BattleField 1942 được rất nhiều giải thưởng uy tín như Best New Mod for 2002 của trang web File Planet, 2003 PC Modification of the Year của GameSpy... Không chỉ được động viên về mặt tinh thần bằng vô số giải thưởng, Trauma Studios còn được Digital Illusions CE “săn về” để phát triển Battle Field 2. Hiện tại các nhân viên kỳ cựu của hãng cùng với THQ đã xây dựng studio mới mang tên Kaos Studios và đang thực hiện game hành động Frontlines: Fuel of War.

Mod sẽ thành mốt?
Cơ hội ngàn vàng này trở thành động lực không nhỏ cho các tay lập trình, thiết kế trẻ... tự khẳng định mình qua những bản mod chất lượng cao. Vì vậy đừng ngạc nhiên mỗi khi có một game nổi tiếng phát hành lập tức sẽ xuất hiện rất nhiều bản mod kèm theo (con số này có thể lên tới hàng trăm) như Half Life 2, Quake, Doom III, Warcraft III: Reign of Chaos, Total Annihilation. Hy vọng không lâu nữa, sẽ có thêm nhiều bản mod được dán nhãn “Made in Viet Nam” để giao lưu và chia sẻ cùng cộng đồng modder thế giới.

*Để tham khảo thêm thông tin và download những bản mod nổi tiếng bạn có thể tham khảo tại các website như http://www.gamespot.com, http://www.fileplanet.com, http://www.moddb.com